Η παρούσα εργασία αποτελεί ανασκόπηση μιας ενδεικτικής αρθρογραφίας σχετικής με τα ευεργετικά οφέλη της ιπποθεραπείας και της θεραπευτικής ιππασίας σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση. Παρουσιάζονται συνοπτικά οι όροι της εγκεφαλικής παράλυσης, της θεραπευτικής ιππασίας και της ιπποθεραπείας, ενώ δίνονται και κάποια ιστορικά στοιχεία. Τέλος, γίνεται λόγος για τους στόχους της θεραπείας αλλά και τα αποτελέσματά της στα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.
Πρόλογος
Τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι μια ειδική κατηγορία ατόμων, όπου έχουν ανάγκη μιας ιδιαίτερης μεταχείρισης και ενίσχυσης, με σκοπό να υπερκεράσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ανάλογα με την ιδιαιτερότητα και το μέγεθός της. Με την πάροδο των χρόνων, την εξέλιξη του ανθρώπου, της παιδείας, του πολιτισμού, αλλά και την εξάλειψη των ρατσιστικών ιδεοληψιών και προκαταλήψεων, η επιστήμη ανέδειξε την ανάγκη για μελέτη και ανακάλυψη διαδικασιών κοινωνικοποίησης, καθώς και μεθόδων θεραπείας, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση ποιότητας ζωής τους. Η προσπάθεια των επιστημονικών ερευνητών, των επαγγελματιών υγείας και των εκπαιδευτικών έχει αποφέρει πάρα πολλά θετικά αποτελέσματα ως προς τον τομέα αυτόν που έρχονται χρονολογικά να συναντήσουν τα κοινωνικά κεκτημένα της ισότητας, της ισονομίας και της δικαιοσύνης ανά τον κόσμο, άσχετα αν αυτά συχνά καταπατούνται.
Εγκεφαλική Παράλυση (ΕΠ)
Η Εγκεφαλική Παράλυση (ΕΠ) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να ορίσει ένα φάσμα συνδρόμων της στάσης του σώματος και της απομείωσης του κινητήρα που προκύπτει από μια προσβολή προς το αναπτυσσόμενο κεντρικό νευρικό σύστημα. Το σύνδρομο περιλαμβάνει τις ακόλουθες συνιστώσες: παρεκκλίνοντα έλεγχο της μετακίνησης ή/ και της στάσης του σώματος, πρώιμη έναρξη, και όχι αναγνωρίσιμα υποκείμενα προοδευτική. Παθολογικές διαταραχές κυκλοφορίας και στάσης που προκαλούνται από βλάβη στο κινητικό φλοιό. Οι συνέπειες της χρόνιας μυϊκής ανισορροπίας και οι προκύπτουσες παραμορφώσεις μπορεί να προκαλέσουν αύξηση της αναπηρίας με τα χρόνια.
Εκτός των ορθοστατικών και κινητικών διαταραχών, τα άτομα με εγκεφαλική παράλυση μπορεί να παρουσιάζουν δευτερεύουσες συνέπειες λόγω της βλάβης του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων των μαθησιακών δυσκολιών, καθώς και άλλες γνωστικές και αισθητηριακές αναπηρίες, διαταραχές λόγου και ομιλίας, ορθοπεδικές επιπλοκές και επιληψία. Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα προβλήματα σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση είναι ο ελαττωματικός έλεγχος στάσης. Η διατήρηση του ελέγχου της στάσης του σώματος, η οποία απαιτείται για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, αποτελεί συχνά μια σημαντική πρόκληση για τα παιδιά με ΕΠ.
Στην εγκεφαλική παράλυση, η παρεμβολή με την κανονική ανάπτυξη είναι το αποτέλεσμα της νευρολογικής βλάβης του φλοιού, με αποτέλεσμα την ανωμαλία του μυϊκού τόνου, την καθυστερημένη ωρίμανση αντανακλαστικού και την παρουσία των συνδεδεμένων παθολογικών προτύπων της στάσης και της κίνησης.
Σύμφωνα με την Margaret C. McGee και την Nancy B. Reese, η εγκεφαλική παράλυση (ΕΠ) είναι μια μη προοδευτική βλάβη ή ελάττωμα σε απλές ή πολλαπλές θέσεις στον ανώριμο εγκέφαλο και αποτελεί την πιο κοινή διάγνωση που συναντούν οι παιδιατρικοί φυσικοθεραπευτές. Τα κινητικά προβλήματα που σχετίζονται με την ΕΠ συμβάλλουν στις δυσκολίες στο βάδισμα, όπως αποδεικνύεται από τα παιδιά με τη συγκεκριμένη διάγνωση. Οι πρωτογενείς παθοφυσιολογικοί παράγοντες που εμποδίζουν το αποτελεσματικό και αποδοτικό περπάτημα σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση έχουν ως εξής: αυξημένη αντοχή στους μύες, τέντωμα (σπαστικότητα), λόγω διαφορών στους μύες και στους τένοντες, φτωχή παραγωγή ισχύος των πληγεισών μυϊκών ομάδων και ανεπαρκής ενεργοποίηση των μυών, αλλά και περιορισμούς στη βάδιση, αποκλίσεις που μπορεί να συμβούν, ως αποτέλεσμα της επίδρασης αυτών των παθοφυσιολογικών παραγόντων, σε συνδυασμό με αντισταθμιστικές στρατηγικές κίνησης που συχνά εμφανίζονται σε σπαστική ΕΠ και περιλαμβάνουν μειωμένο μήκος διασκελισμού, αυξημένο ρυθμό και μείωση της ταχύτητας βάδισης.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Υπάρχουν διάφορετικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση του ελέγχου της στάσης του σώματος και της ισορροπίας, συμπεριλαμβανομένης της νευροαναπτυξιακής θεραπείας, η οποία ταξινομείται ως νευροφυσιολογική θεραπευτική προσέγγιση, όπως είναι η θεραπεία Vojta, Ναός Φαίη, η Τιμίου Σταυρού και οι μεθόδοι Kabat, και αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Νεότερες προσεγγίσεις, όπως οι οικολογικού και δυναμικού συστήματος προσεγγίσεις, προτείνουν την ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων και τον συντονισμό που προκύπτει, ως αποτέλεσμα των πολύπλευρων αλληλεπιδράσεων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της εκτέλεσης μιας συγκεκριμένης εργασίας.
Άλλες συχνά αξιόλογες θεραπευτικές μέθοδοι είναι αγώγιμα της εκπαίδευσης και της βιοανάδρασης με έναν κεντρικό ρόλο στις μαθησιακές θεωρίες. Η ιπποθεραπεία είναι μία από αυτές τις προσεγγίσεις, στις οποίες η κίνηση των ιπποειδών χρησιμοποιείται για τα θεραπευτικά της αποτελέσματα.
Ο γενικός στόχος της φυσικής αγωγής για παιδιά με ΕΠ είναι να μειώσει την επιρροή των ανωμαλιών του μυϊκού τόνου, ενώ ταυτόχρονα να διευκολύνει την ανάπτυξη της ορθής στάσης και της κίνησης των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση, εκτός και αν η στάση και η κίνηση που έχει αναπτύξει είναι μη φυσιολογική και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, οι οποίες κλινικά θεωρούνται ως ορθοστατικές αποκλίσεις, ασυμμετρίες, ή παραμορφώσεις. Παρόλο που η φυσική θεραπεία συστήνεται ιδανικά για τις αρχές, η εγκεφαλική παράλυση είναι μια χρόνια αναπηρία που συχνά απαιτεί το παιδί να συμμετέχει σε θεραπευτικές δραστηριότητες για πολλά χρόνια.
Θεραπευτική Ιππασία
Είναι μια πρόκληση για το φυσιοθεραπευτή να διατηρήσει το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό του παιδιού σε μια θεραπεία για την αντιμετώπιση των εν λόγω συνεχιζόμενων αναγκών. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα, πολλές συμπληρωματικές θεραπευτικές δραστηριότητες έχουν αναπτυχθεί, όπως είναι το κολύμπι, ο χορός και η ιππασία.
Συγκεκριμένα στη θεραπευτική ιππασία, το άλογο χρησιμοποιείται ως μορφή θεραπείας παρόμοια με τη χρήση της θεραπείας με μπάλες και μαξιλάρια που βλέπουμε συνήθως σε μια παιδιατρική κλινική θεραπεία. Για τη διευκόλυνση ιδιαίτερα του ορθοστατικού ελέγχου, ο θεραπευτής μπορεί να τοποθετήσει τον αναβάτη σε διάφορες θέσεις πάνω στο άλογο. Σε πολλές περιπτώσεις, ο θεραπευτής και ο αναβάτης ιππεύουν μαζί, έτσι ώστε ο θεραπευτής να μπορεί να διευκολύνει την κίνηση ή την επιθυμητή ανταπόκριση του παιδιού, όπως απαιτείται. Θεραπευτική ιππασία πραγματοποιείται συνήθως με τον αναβάτη πάνω σε ασκούς ή σε μαλακό μαξιλάρι και όχι σε σέλα. Αυτή η τροποποίηση επιτρέπει να προσδίδονται στον αναβάτη η ζεστασιά και η κίνηση των ποδιών του αλόγου.
Θεραπευτική ιππασία (ΘΙ) είναι ένας ευρύς όρος που καλύπτει πολλά στοιχεία από την ψυχαγωγική ιππασία. Η θεραπευτική ιππασία πρέπει να πραγματοποιείται μόνο από ειδικά εκπαιδευμένους εκπαιδευτές ιππασίας και βοηθούς. Για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα, οι εκπαιδευτές, ακόμα κι αν δεν είναι συνήθως επαγγελματίες του ιατρικού τομέα, θα πρέπει να γνωρίζουν την κατάσταση της υγείας του αναβάτη, τις αντενδείξεις, τις ειδικές ανάγκες, και άλλους περιορισμούς, αλλά και να είναι ικανοί να επιλέγουν, να εκπαιδεύουν και να προετοιμάζουν τα κατάλληλα άλογα. Από την άλλη, οι βοηθοί πρέπει να ακολουθήσουν πολύπλευρα σχέδια μαθήματος θεραπευτικής ιππασίας και συνεδρίες που να περιλαμβάνουν πολλές διαδικασίες και προφυλάξεις.
Ο εκπαιδευτής θεραπευτικής ιππασίας αποφασίζει αν μια σέλα είναι απαραίτητη και αν το άλογο παραμένει στάσιμο ή περπατά, ενώ δίνει κατευθύνσεις στο παιδί να προσπαθεί, όπως για παράδειγμα, να αγγίζει διάφορα μέρη του αλόγου ή να φθάνει ένα αντικείμενο. Ο βοηθός παρέχει βοήθεια, αν χρειαστεί, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Το άλογο είναι εξοπλισμένο με ένα χαλινάρι και ένα εφαλτήριο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται ως λαβή, ενώ με αυτό είναι συνδεδεμένα τα βοηθητικά ηνία.
Η ιππασία μπορεί να οδηγήσει στη βελτίωση του συντονισμού, στην αύξηση του ελέγχου της κεφαλής και του κορμού και στη πρόοδο του βαδίσματος. Το σκεπτικό της ιπποθεραπείας είναι ότι το βάδισμα του αλόγου παρέχει ένα ακριβές, λείο, ρυθμικό, και επαναλαμβανόμενο μοτίβο κίνησης προς τον αναβάτη που είναι παρόμοιο με τους μηχανισμούς της ανθρώπινης βάδισης. Το κέντρο βάρους του ίππου μετατοπίζεται σε τρεις διαστάσεις, κατά το περπάτημα του αλόγου, με αποτέλεσμα να παράγεται μια κίνηση, η οποία είναι κατά πολύ παρόμοια με εκείνη της πυέλου του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της βάδισής του. Αυτή η ρυθμική κίνηση, σε συνδυασμό με τη ζεστασιά του αλόγου, υποθέτουμε ότι μειώνει την υπερτονία και προωθεί τη χαλάρωση στον αναβάτη με σπαστική ΕΠ. Η προσαρμογή στις κινήσεις του αλόγου, επίσης, περιλαμβάνει τη χρήση των μυικών και των αρθρικών κινήσεων που με την πάροδο της ώρας, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αντοχή και αύξηση του εύρους κίνησης. Σε γενικές γραμμές, η κίνηση του αλόγου παρέχει μια ποικιλία από εισόδους στον αναβάτη, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διευκολυνθεί η βελτίωση της συρρίκνωσης, η σταθερότητα των αρθρώσεων, η μετατόπιση βάρους, και η ορθοστατική ισορροπία σε παιδιά με ΕΠ.
Ιπποθεραπεία
Η ανάπτυξη της σύγχρονης ιππασίας για τα άτομα με ειδικές ανάγκες είχε προωθηθεί περαιτέρω το 1952, όταν η Liz Hartel, μία ασθενής με πολιομυελίτιδα, κέρδισε ένα αργυρό μετάλλιο αντιπροσωπεύοντας τη Σκανδιναβία στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο Eilset Bodther, ένας Νορβηγός φυσιοθεραπευτής, ήταν ο πρώτος που οργάνωσε ιππασία ειδικά ως θεραπευτική δράση για ανήλικα άτομα με ειδικές ανάγκες. Το 1969 ιδρύθηκε στο Μίσιγκαν το Cheff, το πρώτο κέντρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για θεραπευτική ιππασία σε άτομα με ειδικές ανάγκες.
Η ιπποθεραπεία, παρέχεται από εξουσιοδοτημένους επαγγελματίες της υγείας, οι οποίοι κάνουν χρήση της πολυδιάστατης κίνησης του αλόγου στη θεραπεία των παιδιών με ΕΠ. Τα προτεινόμενα οφέλη της ιππασίας περιλαμβάνουν βελτιωμένη στάση του σώματος, βελτιωμένη ισορροπία, αυξημένη μυϊκή δύναμη, αυξημένο εύρος κίνησης και μειωμένη σπαστικότητα.
Ο πρωταρχικός στόχος της ιπποθεραπείας είναι να βελτιώσει την ισορροπία του ατόμου, τη στάση του σώματος, τη λειτουργία και την κινητικότητα. Η ιπποθεραπεία είναι μια εξατομικευμένη θεραπεία που χρησιμοποιεί μια διεπιστημονική ομάδα προσέγγισης. Παρέχεται από εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας (φυσιοθεραπευτή, εργοθεραπευτή, ή λογοθεραπευτή) και έχει χρησιμοποιηθεί για πάνω από 30 χρόνια στη θεραπεία παιδιών με σπαστική ΕΠ. Κατά την διάρκεια της ιπποθεραπείας, ο θεραπευτής εστιάζει στη βελτίωση της ικανότητας βάδισης, στη στάση του σώματος, στην ισορροπία και στον τόνο.
Εναλλακτικές μορφές θεραπείας με ιπποειδή
Συμπληρωματικά θα μπορούσε να αναφερθεί μια άλλη μορφή θεραπείας με ιπποειδή, αυτή της θεραπείας με αλογάκια μινιατούρες, ειδικά εκπαιδευμένα στις ΗΠΑ για να προσφέρουν θεραπευτική ψυχολογική υποστήριξη σε ευαίσθητες κατηγορίες (Miniature Therapy Horses). Στην Ελλάδα, η εφαρμογή της θεραπείας αυτής γίνεται από το Νοέμβριο του 2013 μέσω του «Gentle Carousel», ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που ξεκίνησε από την Florida των Η.Π.Α. πριν 18 χρόνια. Στη χώρα μας φιλοξενούνται 6 εκπαιδευμένα μικροσκοπικά αλογάκια στο κτήμα Καραγιάννη στο «Magic Garden», στην Ραφήνα, τα οποία και επισκέπτονται περισσότερα από 5000 παιδάκια και ενήλικες κάθε χρόνο δωρεάν.
Το θεραπευτικό πρόγραμμα του «Gentle Carousel» επικεντρώνεται στα αλογάκια μινιατούρες, τα οποία υπηρετούν επί μακρώ τον ανθρώπινο πόνο με την γλυκύτητα, την υπομονή και την καλοσύνη τους. Είναι εκπαιδευμένα από ειδικούς ψυχοθεραπευτές και εκπαιδευτικούς να βοηθούν όσους έχουν χάσει την ελπίδα και έχουν κουραστεί από την προσπάθεια, να βρουν κουράγιο για να συνεχίσουν και να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Τα αλογάκια φτάνουν εκεί που οι ασθενείς δεν το περιμένουν. Ανεβαίνουν στους ορόφους με το ασανσέρ και με την ηρεμία τους προκαλούν μείωση του άγχους, χαμηλώνουν την αρτηριακή πίεση, καταπολεμούν αποτελεσματικά την κατάθλιψη. Αυτή η προσφορά είναι εντελώς δωρεάν και κάποιες φορές είναι τόσο απαραίτητη όσο ένα ιατρικό μηχάνημα τελευταίας τεχνολογίας. Μαζί γίνονται τα πρώτα βήματα, δύσκολες θεραπείες ή επίπονες ασκήσεις. Από την πρώτη επίσκεψη τα παιδιά, αλλά και οι ενήλικες ξεχνούν τον πόνο, ενώ αποσπάται η προσοχή τους, έστω για λίγο, από τις τραυματικές τους εμπειρίες. Το «Gentle Carousel» προσφέρει κάτι πολύ σημαντικό και ουσιώδες: δύναμη ψυχής, κίνητρο, προσπάθεια, συντροφιά, ελπίδα, αλλά και μοναδικές στιγμές ανεκτίμητης χαράς.
Τα παιδιά, οι υπερήλικες αλλά ακόμα και οι βαριά τραυματίες, οποιασδήποτε ηλικίας, κάποιος, δηλαδή, ο οποίος για λόγους υγείας μένει στο κρεβάτι ή είναι περιορισμένος σε ένα περιβάλλον Νοσοκομείου, Ιδρύματος κτλ για σωματικούς ή ψυχολογικούς λόγους για μεγάλο διάστημα, έχει ανάγκη μια οποιαδήποτε συναισθηματική έκπληξη που θα του δώσει ένα κίνητρο να αισθανθεί καλύτερα. Όταν γίνει αυτό, αποδεικνύεται κάθε φορά, ότι κάνει πράγματα που είναι πολύ δύσκολα για αυτόν, με μεγαλύτερη ευκολία. Σηκώνεται, περπατάει, πλένεται, τρώει με περισσότερη όρεξη, γελάει, χαίρεται, παίρνει ένα φάρμακο ή μια βαριά θεραπεία πιο εύκολα μαζί με τα αλογάκια. Όταν ανοίξει η πόρτα του και αντί για γιατροί και νοσοκόμοι μπουν τα αλογάκια δεν πιστεύει στα μάτια του. Η καρδιά του ζεσταίνεται, προσπαθεί να κάνει κάποια πρώτα βήματα, η ημέρα του φτιάχνει και τα κάνει όλα με άλλη όρεξη και δύναμη. «Φυσικά δεν εξασφαλίζουν ιατρική ίαση τα αλογάκια, αλλά τους βοηθούν να ξεπεράσουν δύσκολες ώρες. Κάθε πρόβλημα αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο, κινητικό ή ψυχολογικό. Τα παιδιά χωρίς όραση π.χ. ή με τραυματικές εμπειρίες ή με καρκίνο θέλουν τον τρόπο τους, αλλά το αποτέλεσμα φαίνεται εκείνη την ώρα και είναι συγκλονιστικό. Τα λόγια και οι φωτογραφίες είναι μάλλον διακριτικές μπροστά σε αυτό που ζούμε σε αυτές τις περιπτώσεις», αναφέρει η κ. Μίνα Καραγιάννη, Διευθύνουσα Σύμβουλος στην εταιρεία «Gentle Carousel Greece Miniature Therapy Horses», και ιδρυτής της εταιρείας «Magic Garden».
Συγκεκριμένα, για την εγκεφαλική παράλυση δε μπορεί ακόμα να δοθεί μια σαφής και ακριβής απάντηση σχετικά με την επίδραση της θεραπείας αυτής γιατί το αποτέλεσμα εξαρτάται από την σοβαρότητα της εγκεφαλικής παράλυσης και το κάθε περιστατικό απαιτεί διαφορετική ανταπόκριση. «Μπορούμε όμως να περιγράψουμε πολλές από τις δικές μας εμπειρίες, όπως π.χ. την τελευταία, όταν ένας μικρός ασθενής ξαφνικά φώναξε το όνομα του αλόγου την στιγμή που φεύγαμε και μάθαμε ότι είχε μεγάλη δυσκολία στην ομιλία και στην έκφραση και πρώτη φορά ακούστηκε να φωνάζει και να γελάει. Ακόμα ένα άλλο παιδάκι που άνοιξε το χέρι και χάιδεψε το άλογο, ενώ το χέρι του ήταν πάντα διπλωμένο. Από ό,τι μαθαίνουμε από τους θεράποντες και νοσηλευτές τις περισσότερες φορές μια απλή κίνηση, ένα χαμόγελο, μια λέξη, ένα βήμα είναι ένα επίτευγμα. Ο,τιδήποτε ενεργοποιήσει μία κίνηση, ένα συναίσθημα, μία έκφραση, μία λέξη είναι ένα βήμα μπροστά», υπογραμμίζει η. κ. Καραγιάννη.
Αποτελέσματα Ερευνών
Η βιβλιογραφία σχετικά με την ιπποθεραπεία ερευνά τα σωματικά και ψυχολογικά οφέλη. Τα αναφερόμενα φυσικά οφέλη περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ισορροπίας, της δύναμης, του συντονισμού, του μυϊκού τόνου, τα από κοινού κινητικά φάσματα, τα οποία φέρουν το βάρος, τη στάση του σώματος, το βάδισμα και την αισθητηριακή επεξεργασία. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις που παρατηρήθηκαν είναι η βελτιωμένη αυτοπεποίθηση, η αυτοεκτίμηση, η δημιουργία κινήτρων, το εύρος προσοχής, η ευαισθητοποίηση, η συγκέντρωση, και οι λεκτικές δεξιότητες.
Η γνώση των ιπποειδών με τη βοήθεια θεραπειών, ειδικά της ιπποθεραπείας και της θεραπευτικής ιππασίας, καθώς και η αποτελεσματικότητά τους αυξάνονται συνεχώς με μεγαλύτερη αξιοπιστία και ακρίβεια. Χρησιμοποιώντας συγκεντρωτικά δεδομένα από οκτώ μελέτες, έχει βρεθεί μια στατιστικά σημαντική αποτελεσματικότητα της ιπποθεραπείας και της θεραπευτικής ιππασίας στα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση. Ο ορθοστατικός έλεγχος και η ισορροπία είναι σημαντικά στοιχεία των λειτουργιών της κίνησης. Η ορθοστατική σταθερότητα είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση όλο και πιο πολύπλοκων κινητικών δεξιοτήτων και συντονισμού. Αρκετά αισθητικά ελλείμματα που συνδέονται με την εγκεφαλική παράλυση, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων όρασης, ιδιοδεκτικότητας, και δερματικής αντίληψης, μπορεί να συμβάλουν στην απομείωση της στάσης και του ελέγχου της ισορροπίας.
Διάφορες μελέτες υποστηρίζουν ότι η θεραπευτική ιππασία έχει θετικές συνέπειες για τα παιδιά με εγκεφαλική παράλυση. Οι εκθέσεις αυτές δείχνουν ότι η θεραπευτική ιππασία συμβάλλει στη μείωση της σπαστικότητας, βελτιώνει τη μετατόπιση του κέντρου βάρους, την ισορροπία, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και τον ορθοστατικό έλεγχο.
Πιο συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της μελέτης του Dolores B. Bertoti δείχνουν ότι τα παιδιά με σπαστική ΕΠ κατέδειξαν σημαντική βελτίωση στη στάση σώματος κατά τη διάρκεια μιας περιόδου της θεραπευτικής ιππασίας. Ακόμα παρατηρείται μια κλινικά υποκειμενική βελτίωση στην ποιότητα του μυϊκού τόνου, την ισορροπία, και το βάρος που φέρουν, ενώ βελτιώσεις σημειώνονται επίσης από το συγγραφέα και από τους φυσιοθεραπευτές.
Σε ένα άλλο άρθρο ανασκόπησης των Monika Zadnikar και Andrej Kastrin, σε όλα τα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με την επίδραση της ιπποθεραπείας και της θεραπευτικής ιππασίας αντικατοπτρίζεται η πολυπλοκότητα της διαχείρισης αυτού του πληθυσμού, ανεξάρτητα από τη μορφή της θεραπείας, και όχι μόνο για την ιπποθεραπεία και τη θεραπευτική ιππασία. Αυτή η έρευνα παρέχει αποδεικτικά στοιχεία και δείχνει ότι οι κλινικοί γιατροί και οι θεραπευτές συστήνουν είτε την ιπποθεραπεία ή τη θεραπευτική ιππασία ως μορφές θεραπείας για τη βελτίωση της στάσης και της ισορροπίας, οι οποίες, κατά συνέπεια, επηρεάζουν λειτουργικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, καθώς και της ποιότητας ζωής σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση.
Από τα αποτελέσματα της μελέτης των Renee L. Casady και Deborah S. Nichols-Larsen, η χρήση της ιπποθεραπείας θα μπορούσε να είναι μια βιώσιμη στρατηγική θεραπείας για έναν φυσιοθεραπευτή με ειδική εκπαίδευση, κλινική εμπειρία αλλά και την απαιτούμενη τεχνογνωσία για την επίτευξη λειτουργικών αποτελεσμάτων για μικρά παιδιά με εγκεφαλική παράλυση. Επειδή η παρέμβαση θεραπείας για ΕΠ συνήθως επικεντρώνεται στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων μέσω της βελτίωσης της λειτουργικής ικανότητας, η ιπποθεραπεία έχει τη δυνατότητα μιας πολύτιμης θεραπευτικής παρέμβασης που μεγιστοποιεί τη λειτουργία μέσω της ενεργούς συμμετοχής των παιδιών σε ένα συναρπαστικό περιβάλλον. Τα θετικά αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποστηρίζουν τη χρήση των ιπποθεραπειών ως μια στρατηγική θεραπείας εντός των περιορισμών που περιγραφεί.
Στη μελέτη των Margaret C. McGee και Nancy B. Reese αναφέρεται ότι μετά από προγράμματα ιπποθεραπείας σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση σημειώθηκε σημαντική μείωση των δαπανών της ενέργειας κατά τη διάρκεια περπατήματος αλλά και σημαντική αύξηση στο τρέξιμο και στο άλμα. Ακόμη επισημαίνεται στην ίδια μελέτη πως σε μια ανάλυση βάδισης, πριν και μετά από συνεδρίες ιπποθεραπείας βρέθηκαν σημαντικές βελτιώσεις στις κοινές γωνίες του δεξιού ισχίου, του γόνατος και του αστραγάλου και μεγαλύτερη φυσιολογική κλίση της πυέλου και της λοξότητας των γωνιών σε παιδιά με ΕΠ.
Σύνοψη
Συμπερασματικά, από τα αποτελέσματα πολλών επιστημονικών ερευνών, καταλήγουμε ότι οι θεραπείες με ιπποειδή σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση βοηθούν αδιαμφισβήτητα σε πολλές λειτουργικές ικανότητες και επηρεάζουν θετικά διάφορες λειτουργικές δραστηριότητες της καθημερινότητας, καθώς και την ποιότητα ζωής στα συγκεκριμένα άτομα. Η βελτίωση της στάσης σώματος και της ισορροπίας, η αύξηση του εύρους κίνησης, η βελτίωση της ποιότητας του μυικού τόνου, η μείωση της σπαστικότητας, η μετατόπιση του κέντρου βάρους σώματος και ο καλύτερος έλεγχος της κίνησης είναι κάποια ακόμα θετικά αποτελέσματα της ιπποθεραπείας και της θεραπευτικής ιππασίας.
Όσον αφορά στα ψυχολογικά οφέλη, η αύξηση της αυτοπεποίθησης, η βελτίωση των λεκτικών δεξιοτήτων, η αυτοεκτίμηση, η δημιουργία κινήτρων, το εύρος προσοχής, η ευαισθητοποίηση και η συγκέντρωση είναι κάποια από αυτά. Θα μπορούσε, λοιπόν, να λεχθεί ότι οι θεραπείες αυτές μαζί με άλλες δραστηριότητες παρόμοιου τύπου συνίστανται για τις μικρές ηλικίες σε παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, καθώς και για τη μετέπειτα ζωή τους, αφού συνεπικουρούν στη καλύτερη φυσική και ψυχολογική ανάπτυξή τους. Παρ’ όλα αυτά, οι έρευνες θα πρέπει να συνεχιστούν με σκοπό να έχουμε περισσότερα και πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα ώστε να βελτιωθεί η διαχείριση, το ασκησιολόγιο και τα σημεία που θα πρέπει να επικεντρωθούν σε μεγαλύτερο βαθμό οι επαγγελματίες υγείας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
- MONIKA ZADNIKAR1 | ANDREJ KASTRIN2, Effects of hippotherapy and therapeutic horseback riding on postural control or balance in children with cerebral palsy: a meta-analysis, DEVELOPMENTAL MEDICINE & CHILD NEUROLOG.
- DOLORES B. BERTOTI, Effect of Therapeutic Horseback Riding on Posture in Children with Cerebral Palsy, PHYS THER. 1988; 68:1505-1512.
- Margaret C. McGee, PT, PhD, PCS and Nancy B. Reese, PT, PhD Department of Physical Therapy, University of Central Arkansas, Conway, Arkansas, 0898-5669/109/2102-0212 Pediatric Physical Therapy, Copyright © 2009 Section on Pediatrics of the American Physical Therapy Association. Immediate Effects of a Hippotherapy Session on Gait Parameters in Children with Spastic Cerebral Palsy.
- Renee L. Casady, PT, MS, HPCS, and Deborah S. Nichols-Larsen, PhD, PT, 0898-5669/04/1603-0165, Pediatric Physical Therapy, Copyright © 2004 Lippincott Williams & Wilkins, Inc., The Effect of Hippotherapy on Ten Children with Cerebral Palsy.
Άλλες Πηγές
- http://www.magicgarden.gr/gentle-carousel (Ημερομηνία Τελευταίας Πρόσβασης: 21/1/2016).
- Συνομιλία με την κ. Μίνα Καραγιάννη, Διευθύνουσα Σύμβουλο στην εταιρεία «Gentle Carousel Greece Miniature Therapy Horses», και ιδρυτή της εταιρείας «Magic Garden».