Πραγματοποιήσαμε δύο συνεντεύξεις, με τον σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο και τον σεναριογράφο Ηλία Φλωράκη στους πρόποδες της νέας τους συνεργασίας, το σεμινάριο “A-Z Filmmaking Lab – από τη θεωρία στην πράξη”. Οι δύο συνεντεύξεις μας δίνουν μια μικρή γεύση των απαραίτητων προϋποθέσεων και πρακτικών που χρειάζεται κάποιος για την δημιουργία μίας ταινίας. Είναι σημαντικότερη η σύλληψη της ιδέας ή η απόδοσή της; Από τι θεωρείται μία ταινία επιτυχημένη; Ποιο είναι το πιο σύνηθες λάθος που κάνουν όσοι δημιουργούν ταινίες μικρού μήκους; Όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμα πρόκειται να σας λύσουν παρακάτω. Προτού όμως διαβάσετε την συνέντευξη του σεναριογράφου Ηλία Φλωράκη και στην συνέχεια του σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο, σας παρουσιάζουμε ενδεικτικά μερικά στοιχεία για την ζωή τους.

Ο Ηλίας Φλωράκης γεννήθηκε το 1972 στη Φρανφούρτη. Σπούδασε Πληροφορική και Ηλεκτρονικός. Διδάσκει πάνω από 15 χρόνια σε ιδιωτικές σχολές, συνεργάζεται με την ΜΚΟ “50 και Ελλάς”, διδάσκοντας Υπολογιστές και Νέες Τεχνολογίες σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Παράλληλα κατέχει πάνω από 60 παγκόσμια ρεκόρ σε ηλεκτρονικά παιχνίδια. Καλλιτεχνικά, ξεκίνησε ως συγγραφέας με “Το μπαράκι του Τσάρλι” (εκδ. Καστανιώτη), συλλογή παράξενων ιστοριών μαύρου χιούμορ, και “ο Θεραπευτής” (εκδ. Άγκυρα), συλλογή ιστοριών με παράλληλους κόσμους και ταξίδια στο υποσυνείδητο, και πολλές δημοσιεύσεις και βραβεύσεις στον χώρο της λογοτεχνίας. Διδάσκει Δημιουργική Γραφή στο Ashinart από το 2006. Έγραψε και σκηνοθέτησε τον θεατρικό μονόλογο “Je t’aime”, που κέρδισε Βραβείο Πρωτότυπου Κειμένου και Έπαινο Γυναικείας Ερμηνείας στο Φεστιβάλ Σατυρικού Θεάτρου της Πάτρας. Εδώ και πολλά χρόνια, ασχολείται με το σενάριο, το μοντάζ και την σκηνοθεσία στον κινηματογράφο. Έχει γυρίσει τις ταινίες “The Product Manager”, “a Simple Story” και “The Concert” οι οποίες είναι όλες βραβευμένες.

Διαβάστε το δελτίο τύπου των σεμιναρίων “A-Z Filmmaking Lab.

Ας διαβάσουμε την συνέντευξη του σεναριογράφου Ηλία Φλωράκη.

Κύριε Φλωράκη, το κεντρικό θέμα του σεμιναρίου είναι η δημιουργία ταινίας, αλλά ποιο είναι αυτό στο οποίο θέλετε να εστιάσετε ως προς το κομμάτι του σεναρίου και της δημιουργίας ενός έργου;

Ως συγγραφέας και σεναριογράφος, θα έλεγα ότι πρώτα εστιάζεις στην ιστορία και σε αυτό που έχεις να πεις. Μετά αποφασίζεις πώς θα το γυρίσεις, με ποιους ηθοποιούς και με ποιους συνεργάτες. Αν δεν έχεις ιστορία, είναι σαν να προσπαθείς να μάθεις κολύμπι έξω από το νερό.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το σημαντικότερο στάδιο για την δημιουργία μιας ταινίας; Η σύλληψη της ιδέας ή η απόδοσή της;

Η ιδέα δεν κατοχυρώνεται καν. Που σημαίνει ότι μια ιδέα και η σύλληψή της δεν είναι σημαντικό στάδιο για μένα. Και τί να την κάνεις μια καταπληκτική ιδέα για ταινία, βιβλίο ή οτιδήποτε άλλο, όταν αυτή την έχεις συλλάβει, αλλά παραμένει στο μυαλό σου. Όλοι έχουν καταπληκτικές ιδέες. Μέχρι να υλοποιηθούν. Και συνήθως οι περισσότερες ιδέες δεν είναι πρωτότυπες. Αυτό όμως που τις κάνει ιδιαίτερες είναι η απόδοσή τους από τον σεναριογράφο, τον σκηνοθέτη ή τον καλλιτέχνη γενικώς. Την απόδοση βλέπουμε και μας αρέσει ή όχι. Ως δημιουργός και σεναριογράφος, θα έλεγα επιπλέον ότι από την σύλληψη της ιδέας ως την απόδοσή της, υπάρχει ένα ολόκληρο ταξίδι, που είναι γοητευτικό. Αρκεί να το ξεκινήσεις.

Πώς καταλαβαίνετε ότι κάποιος έχει ταλέντο στην συγγραφή έργων και κατ’ επέκταση σεναρίων;

Ως αναλυτής σεναρίων και μέλος των κριτικών επιτροπών των διαγωνισμών της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος, θα έλεγα ότι καταλαβαίνω πλέον αν ένα σενάριο είναι δουλεμένο ή όχι. Αν έχει κενά, αν μπορεί να φτάσει παραπάνω ή αν αυτός που το έγραψε, δούλεψε πάνω σε αυτό ή αρκέστηκε στις εύκολες λύσεις. Το αν έχει ταλέντο ή όχι, αυτό δεν με αφορά. Εγώ διαβάζω το τελικό αποτέλεσμα. Το ταλέντο κάνει πιο εύκολα κάποια πράγματα στην αρχή. Τα υπόλοιπα θέλουν δουλειά.

Ποιες είναι συνήθως οι πηγές έμπνευσης σας; Βιβλία και ταινίες ή παρόρμηση της στιγμής και τα συναισθήματα;

Αν παρατηρείς τριγύρω σου, τα πάντα μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης. Παντού μπορείς να βρεις ιστορίες. Μου αρέσει να παρατηρώ και να ακούω, να τα φιλτράρω και να τα αλλοιώνω, να παίζω με τις εικόνες και τις λέξεις και να δημιουργώ ιστορίες μέσα στο μυαλό μου. Μερικές φορές, αποφασίζω ότι αυτό που σκέφτηκα/έζησα έχει ενδιαφέρον να ακουστεί και προς τα έξω. Τότε γράφω τις ιστορίες για τα βιβλία ή τα σενάριά μου.

Τι είναι αυτό που θεωρείτε πως πρέπει να προσέξει κάποιος περισσότερο από όλα πριν ή κατά την διάρκεια της συγγραφής ενός σεναρίου;

Η πρώτη συμβουλή που δίνω συνήθως στους μαθητές μου, είναι να ξεκινήσουν και να γράψουν. Από αυτό πάσχουν οι περισσότεροι. Αν δεν γράψεις, αν δεν αποδόσεις μια ιδέα στο χαρτί (και παραμείνεις στην σύλληψή της) δεν έχουμε τίποτα να συζητήσουμε. Οι θεωρητικές συζητήσεις δεν μου αρέσουν. Αν γράψεις κάτι ολοκληρωμένο, τότε αρχίζει η δουλειά. Τότε μπορούμε να συζητήσουμε για κενά, βελτιώσεις, χαρακτήρες κλπ.

Τα δικά σας έργα θεωρείτε πως έχουν λάθη;

Αν μιλάμε για τα σενάρια, νομίζω τεχνικά έχω φτάσει σε σημείο να μην έχουν λάθη. Νοηματικά δεν ξέρω. Όλα είναι γραμμένα με την κατανόηση των πραγμάτων και την αντίληψη που έχω τώρα. Αν κάτι είναι λάθος, η αντίληψη δηλαδή που έχω για κάτι, είναι λανθασμένη, ελπίζω να μου το επισημάνει κάποιος για να το διορθώσω, πρώτα μέσα μου και μετά στα έργα μου. Οι καλοπροαίρετα αρνητικές κριτικές ή συζητήσεις, είναι καλό βοήθημα βελτίωσης.

Την ίδια ερώτηση έκανα και στον εαυτό μου, μετά από 10 χρόνια διδασκαλίας δημιουργικής γραφής. Τί σχόλια θα έκανα στις ιστορίες του πρώτου μου βιβλίου. Τί λάθη θα έβρισκα. Όταν το ξαναδιάβασα, εντόπισα μερικά πράγματα που τα είχα διαφορετικά στο μυαλό μου, όπως και κανά δύο σημεία που μου τα είχαν επισημάνει ως λάθη. Πιστεύω όμως ότι τις συγκεκριμένες ιστορίες θα τις ξαναέγραφα με τον ίδιο τρόπο, διορθώνοντας ίσως κανά δύο λανθασμένες λέξεις. Το θέμα είναι υποκειμενικό.

Τέλος, από τι χαρακτηρίζεται ένα επιτυχημένο σενάριο;

Για μένα δεν υπάρχει επιτυχημένο σενάριο, αφού δεν είναι το τελικό προϊόν. Το τελικό προϊόν είναι η ταινία, κι εκεί παίζουν πολλοί παράγοντες ρόλο για να θεωρηθεί επιτυχημένη. Για τον παραγωγό η επιτυχία της ταινίας είναι να πουλήσει εισιτήρια. Αν όμως μιλάμε για το πώς κρίνεται ένα καλό σενάριο, τα στοιχεία που παίζουν ρόλο είναι η δραματουργία / πλοκή του, ο χειρισμός του θέματος, οι χαρακτήρες και οι διάλογοι. Ειδικά σε σενάρια ταινίας μεγάλου μήκους. Φυσικά, μια ταινία δεν χρειάζεται να έχει διαλόγους, αλλά αν έχει, είναι συνήθως ένα από τα πιο αδύνατα σημεία των νέων σεναριογράφων. Και αυτό ξεκινάει συνήθως από τους αδύναμους και επιφανειακούς χαρακτήρες.

Ποιο θα ήταν το δικό σας μήνυμα στο κοινό του youngpeople.gr;

Ό,τι κάνετε, να το κάνετε με πάθος. Και να παρατηρείτε.

Η Συνέντευξη του  Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλου

Λίγα λόγια για την ζωή του Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλου. Ο Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλος είναι πτυχιούχος Μηχανικός. Μεγαλώνοντας παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας, συνεχίζοντας μετά με εκθέσεις, δημοσιεύσεις και διδασκαλίες. Έπειτα, αρχίζει να ασχολείται με τον κινηματογράφο, παρακολουθώντας μαθήματα σεναρίου και σκηνοθεσίας.

Έχει συμμετάσχει σε διάφορα ελληνικά, ιταλικά και διεθνή φεστιβάλ. Το 2006, στα πλαίσια του «Πάτρα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης» συμμετείχε με δυο ταινίες του στο αφιέρωμα ιταλικών ταινιών μικρού μήκους «Τα δαιδαλώδη μονοπάτια του έρωτα», στην εκδήλωση «Europe@Patras». Το 2007 με το «Live Milano in 3 min», κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ «Arese in Corto». Το 2010 κέρδισε το δεύτερο βραβείο στο φεστιβάλ Artfools της Λάρισας με την ταινία «Το Φουκάρι τη Γενία». Το 2014 βραβεύτηκε με το ασημένιο μετάλλιο του Ινστιτούτου Πιραντέλο για την ταινία του «Οι Κόρες του Χάους». Έχει εργαστεί σε μεγάλες ξένες κινηματογραφικές παραγωγές και έχει ασχοληθεί με την εκπαίδευση στον κινηματογράφο.

Συνεχίσουμε με την συνέντευξη του σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλου.

Κύριε Σπηλιωτόπουλε, από τις 7/11 σας συναντούμε στο Ελληνοβρετανικό Κολέγιο BHc στην Αθήνα για την πραγματοποίηση ενός 5μηνου σεμιναρίου. Το κεντρικό θέμα του σεμιναρίου είναι η δημιουργία ταινίας. Ποιο είναι το σημείο στο οποίο θέλετε να εστιάσετε περισσότερο ως προς το κομμάτι της σκηνοθεσίας; Σε ποιους απευθύνεστε; 

To σεμινάριό μας έχει ως κύριο στόχο του να δείξει στους συμμετέχοντες όλα τα βασικά στάδια της διαδικασίας δημιουργίας μιας ταινίας, τόσο θεωρητικά όσο και στην πράξη. Δεν εστιάζουμε μόνο στο κομμάτι των βασικών αρχών της σκηνοθεσίας – πράγματα που κάποιος μπορεί να τα μάθει και από ένα βιβλίο – αλλά δίνουμε την ίδια έμφαση σε όλα τα βήματα, από τη σύλληψη της ιδέας έως και το μοντάζ. Αυτά είναι εξίσου χρήσιμα σε όλους όσοι συμμετέχουν στη δημιουργία μιας ταινίας, και φυσικά και σε έναν σκηνοθέτη, καθώς θα είναι καλό να γνωρίζει σε όσο μεγαλύτερο βάθος μπορεί τον κάθε επιμέρους τομέα, ώστε να μπορεί να καθοδηγήσει σωστά τους συνεργάτες του για να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, εξυπηρετώντας το όραμά του για την ταινία. Με άλλα λόγια το εργαστήρι απευθύνεται σε όλους όσοι εμπλέκονται – ή θέλουν να μάθουν – στη δημιουργία μιας ταινίας.

Τι είναι αυτό που παροτρύνετε τον κόσμο που θα παρακολουθήσει το σεμινάριο να προσέξει, όταν έχει μία ιδέα για την δημιουργία ταινίας;

Αυτό που λέμε, όσο και αν ακούγεται σκληρό, είναι ότι οι ιδέες είναι πολύ καλές, και όλοι μας σίγουρα έχουμε 2-3 πολύ καλές ιδέες για ένα σενάριο, αλλά δεν αρκούν. Χρειάζεται μέθοδος, τεχνική, προσπάθεια, και πάνω απ’ όλα πίστη στην ίδια την ιδέα, για να καταφέρεις να την κάνεις τελικά ταινία. Η πίστη και το όραμα είναι η βενζίνη που θα σε πάει στον προορισμό σου, οπότε θα πρέπει να έχεις αρκετή, και αν είναι δυνατόν, καλύτερα κηροζίνη!

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το σημαντικότερο στάδιο για την δημιουργία μιας ταινίας; Η σύλληψη της ιδέας ή η απόδοσή της;

Σίγουρα όλα τα στάδια είναι εξίσου σημαντικά, αλλά αν μου βάλετε το πιστόλι στον κρόταφο για να απαντήσω, θα πω η απόδοσή της! Όπως είπα και πριν, ιδέες υπάρχουν πάρα πολλές, και επίσης έχουν γίνει πλέον σχεδόν τα πάντα. Δείτε για παράδειγμα ιστορίες όπως “Οι τρεις σωματοφύλακες”, “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” ή “Φρανκεστάιν “. Έχουν γυριστεί και ξανά γυριστεί, και θα συνεχίσουν να γυρίζονται για πολύ ακόμα. Γιατί; Αυτό που μας τραβάει πιο πολύ είναι η υλοποίησή της ιδέας, η ματιά με την οποία θα ξανά γυριστούν και θα αποδοθούν. Το ίδιο ακριβώς σενάριο να δώσεις σε 100 σκηνοθέτες, θα γυρίσουν 100 διαφορετικές ταινίες!

Πιστεύετε ότι κάποιος πρέπει “να το ‘χει” κατά βάθος, για να ασχοληθεί με τον χώρο της σκηνοθεσίας και του κινηματογράφου;

Κανείς νομίζω δεν γεννιέται «έχοντας» κάτι. Το περιβάλλον του τον διαμορφώνει και οι επιλογές που κάνει στη ζωή του. Η προϋπηρεσία σε κάποια τέχνη σίγουρα βοηθάει, όπως όμως βοηθούν και τόσα άλλα πράγματα, καθώς η σκηνοθεσία απαιτεί πολυσύνθετα προσόντα, σε πολλά επίπεδα και από πολλούς τομείς: όχι μόνο καλλιτεχνικά, αλλά και τεχνικά, οργανωτικά, διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και πόρων, κλπ. Οπότε τελικά μιας και οι γνώσεις που απαιτούνται είναι πάρα πολλές και ποικίλες, και είναι σχεδόν αδύνατο να τις έχει ήδη όλες κάποιος, το πιο σημαντικό είναι το «καύσιμο» που λέγαμε, το πάθος για να δημιουργήσεις. Αν έχεις αυτό, στην πορεία θα μάθεις σιγά-σιγά όλα όσα χρειάζονται.

Ποιες είναι συνήθως οι πηγές έμπνευσης σας; Βιβλία και ταινίες ή παρόρμηση της στιγμής και τα συναισθήματα;

Αν κάτσω να σκεφτώ τα σενάριά μου, ή ακόμα και τις «παραγγελιές» που έχω κάνει σε άλλους σεναριογράφους, το έναυσμα κάθε φορά είναι διαφορετικό. Άλλοτε μπορεί να ήταν ένα συναίσθημα, άλλοτε μια συζήτηση με έναν φίλο, άλλοτε μια σκέψη που είχα κάνει μικρός, άλλοτε κάτι που διάβασα… Πραγματικά δεν υπάρχει κανένας κανόνας εδώ. Ότι όμορφο και δυνατό έρθει, είναι καλοδεχούμενο, ασχέτως πως έρχεται.

Με βάση τις γνώσεις και την εμπειρία σας, ποιο θεωρείτε πως είναι το πιο σύνηθες λάθος που κάνουν όσοι δημιουργούν ταινίες μικρού μήκους;

Πολύ καλή ερώτηση! Πολλά θα μπορούσα να πω, αλλά θα σταθώ σε δύο: Ένα το ότι καταπιάνονται με θέματα που δεν τα γνωρίζουν σε βάθος – και δεν αφιερώνουν και αρκετό χρόνο ώστε να τα γνωρίσουν σε βάθος, και δύο το ότι καταπιάνονται με ιστορίες που χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να ειπωθούν, και γενικά με μεγαλεπήβολα πράγματα, που εκ των πραγμάτων δεν γίνεται να υποστηριχθούν καλά, όχι μόνο λόγω μικρού μήκους, αλλά και λόγω περιορισμένου προϋπολογισμού, δυνατοτήτων κλπ. Για μένα είναι καλύτερο να καταπιάνεται κάποιος με ένα μικρότερο τμήμα της ιστορίας του, και να το πηγαίνει σε βάθος. Αυτό θα δώσει μεγαλύτερη ικανοποίηση στον θεατή, δείχνοντάς του ενδεχομένως κάτι που δεν είχε σκεφθεί πριν.

Τα δικά σας έργα θεωρείτε πως έχουν λάθη;

Σίγουρα έχουν λάθη, όπως κάθε τι πάνω σε αυτόν τον πλανήτη! Από εκεί και πέρα θα πρέπει να δούμε τι εννοούμε ως «λάθος», καθώς στην τέχνη η έννοια αυτή δεν προσδιορίζεται εύκολα. Στα πρώτα μας βήματα όλοι μας κάνουμε κάποια κλασικά τεχνικά λάθη. Αυτά στην πορεία τα μαθαίνεις, και τα διορθώνεις. Τα άλλα, τα «λάθη», που φαντάζομαι είναι αυτά που μας ενδιαφέρουν πιο πολύ, αυτά που λέμε «αν το ξαναγύριζα σήμερα θα το έκανα αλλιώς αυτό ή εκείνο», δεν είναι λάθη ουσιαστικά. Στη συγκεκριμένη στιγμή και φάση της ζωής μας τα κάναμε με εκείνον το συγκεκριμένο τρόπο, καθώς εξέφραζαν αυτό που ήμασταν τότε, πράγμα που ισχύει βέβαια και για οποιοδήποτε τομέα της ζωής μας. Άρα, εφόσον τα πράξαμε συνειδητά, τα αγαπάμε αυτά τα «λάθη» και είμαστε περήφανοι που τα κάναμε. Αν δεν τα είχαμε κάνει, δεν θα ήμασταν αυτή στιγμή αυτό που είμαστε, είτε σκηνοθετικά, είτε γενικότερα. Τέλος, να μην ξεχνάμε ότι οι μικρές ατέλειες σε ένα έργο τέχνης, που οφείλονται στην προσωπικότητα του καλλιτέχνη, είναι αυτές που προσδίδουν στο έργο ένα μεγάλο μέρος της αξίας του. Αλλιώς θα βάζαμε ρομπότ να μας φτιάχνουν «τέλεια έργα».

Πιστεύετε ότι “κάθε αρχή είναι δύσκολη”; Θεωρείτε πως αυτός ο χώρος παρουσιάζει τις περισσότερες δυσκολίες σε σχέση με άλλους χώρους της τέχνης;

Αν παρουσιάζει τις περισσότερες δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα, καθώς δεν γνωρίζω σε βάθος τις περισσότερες από τις άλλες τέχνες. Σίγουρα όμως είναι αποδεκτό πως έχει έναν πολύ αυξημένο βαθμό δυσκολίας, καθώς όπως λέγαμε συνδυάζει πάρα πολλές μη καλλιτεχνικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά επίσης μπορεί και να περιέχει μέσα της όλες τις άλλες τέχνες.

Τέλος, από τι χαρακτηρίζεται μία επιτυχημένη ταινία; Θεωρείτε ότι μία ταινία μπορεί να μην έχει μεγάλη απήχηση αλλά να είναι επιτυχημένη;

Εξαρτάται από τη σκοπιά που θα το δει κανείς αυτό. Σήμερα, στην εποχή του μάρκετινγκ και των παραγωγών των εκατομμυρίων δολαρίων, εύκολα μπορεί κάποιος να πέσει στην παγίδα των εισπράξεων ή ακόμα και των βραβείων. Όμως νομίζω πως η τέχνη είναι κάτι πολύ πέρα από αυτά. Για μένα μια ταινία που καταφέρνει να πει κάτι, να συγκινήσει, να προβληματίσει έστω και έναν θεατή, κάποιον που δεν συμμετείχε στη δημιουργία της, είναι επιτυχημένη. Αν το καταφέρει αυτό, τότε με τη σωστή προώθηση και προϋποθέσεις θα μπορούσε να έχει την ίδια επίδραση και σε άλλους ανθρώπους.

Ποιο θα ήταν το δικό σας μήνυμα στο κοινό του youngpeople.gr

Θα έλεγα να κυνηγούν τους στόχους τους και τα όνειρά τους, όσο και ιδιαίτερα ή μικρά ή μεγάλα και να είναι αυτά. Ζούμε σε εποχές που δεν είναι εύκολο να ονειρεύεσαι, αλλά σίγουρα αξίζει τουλάχιστο να το προσπαθούμε, και να απολαμβάνουμε το ταξίδι, που τελικά είναι αυτό που έχει σημασία.

Σημείωση: Για την ολοκλήρωση της συνέντευξης του σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο και του σεναριογράφο Ηλία Φλωράκη συνεργάστηκαν. Στην Επιμέλεια η ομάδα έκφρασης και υλοποίησης ενώ στην σύνταξη των ερωτήσεων η Μαρία Διονυσοπούλου. Ευχαριστούμε τον σκηνοθέτη Αλεσάντρο Σπηλιωτόπουλο και τον σεναριογράφο Ηλία Φλωράκη και την υπεύθυνη επικοινωνίας Μήτση Αγγελική – Ειρήνη για την πραγματοποίηση της συνέντευξης.