Το τένις είναι ένα δημοφιλές άθλημα με συμμετοχή δεκάδων εκατομμυρίων παικτών σε όλο τον κόσμο. Η ανασκόπηση αυτή παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της επιδημιολογίας των τραυματισμών στο τένις. Οι παράγοντες κινδύνου, όπως η ηλικία, το φύλο, η μεγάλη διάρκεια του παιχνιδιού, το επίπεδο των δεξιοτήτων και το κράτημα της ρακέτας είναι θέματα που πρέπει να αναθεωρηθούν και περιλαμβάνονται στην επιδημιολογία των τραυματισμών.
Επιδημιολογία
Η γενική επιδημιολογία και η ακριβής επίπτωση των τραυματισμών που προκαλούνται από το τένις ποικίλουν μεταξύ των μελετών και έχουν να κάνουν με τη μεθοδολογία και τον πληθυσμό.
Εντοπισμός τραυματισμών
Τραυματισμός λόγω της συμμετοχής στο τένις μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε θέση στο μυοσκελετικό σύστημα. Σύμφωνα με τις μελέτες φαίνεται ότι οι περισσότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν στα κάτω άκρα. Ακολουθούν τα άνω άκρα και τέλος ο κορμός. Οι πιο συχνοί τραυματισμοί στα κάτω άκρα είναι στον αστράγαλο και στο μηρό, με τα διαστρέμματα του αστραγάλου να είναι ο πιο κοινός τραυματισμός. Στα άνω άκρα οι πιο συχνοί τραυματισμοί που εμφανίζονται είναι στον αγκώνα και στον ώμο, με την πλευρική επικονδυλίτιδα να είναι ευρέως διαδεδομένη. Μια άλλη τάση που παρουσιάζεται είναι οι οξείς τραυματισμοί στα κάτω άκρα, ενώ χρόνιες κακώσεις εκδηλώνονται πιο συχνά στα άνω άκρα.
Πλευρική επικονδυλίτιδα
Η πλευρική επικονδυλίτιδα ή «αγκώνας του τένις» είναι μια μορφή μυοτενοντίτιδας που αφορά τους εκτείνοντες της κερκίδας και είναι ένας από τους πιο κοινούς τραυματισμούς υπερχρήσης ιδιαίτερα στους παίκτες αναψυχής. Ορισμένοι συγγραφείς πιστεύουν ότι ο ρυθμός της πλευρικής επικονδυλίτιδας είναι χαμηλότερος σε εκείνους που χρησιμοποιούν και τα δύο χέρια για την κίνηση backhand γιατί είναι σε θέση να απορροφήσει καλύτερα τις δυνάμεις που αναπτύσσονται. Οι χορδές της ρακέτας, το μέγεθος της λαβής της και η κακή τεχνική είναι κάποιοι από τους λόγους ανάπτυξης του συνδρόμου.
Ώμος
Οι τραυματισμοί του ώμου οφείλονται συνήθως σε επαναλαμβανόμενη χρήση και μπορεί να σχετίζονται με δυσκινησία της ωμοπλάτης και με παθολογία του στροφικού πετάλου. Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα των τραυματισμών του ώμου σε νέους παίκτες τένις υψηλού επιπέδου σχετίζονται με αστάθεια, ενώ σε μεγαλύτερους παίκτες η παθολογία του στροφικού πετάλου είναι αυτή που εμπλέκεται πιο συχνά. Λόγω της υψηλής εμφάνισης της παθολογίας του ώμου σε τενίστες ορισμένοι έχουν αμφισβητήσει το κατά πόσο εκείνοι που συμμετέχουν στο τένις βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο πρωτογενούς αρθρίτιδας καθώς ανεβαίνουν ηλικιακά.
Ισχίο
Έχει παρατηρηθεί ότι οι παίκτες τένις δείχνουν μια ασύμμετρη υπετροφία στο λαγονοψοϊτη μυ, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει πόνο στη βουβωνική χώρα από τενοντίτιδα ή θυλακίτιδα. Το μη κυρίαρχο πόδι είναι εκείνο που τις περισσότερες φορές είναι πιο επιρρεπές σε αυτές τις παθολογίες. Όπως και με άλλες αρθρώσεις, υπάρχει μια θετική συσχέτιση της συμμετοχής στο τένις και της αρθρίτιδας του ισχίου στους πρώην ελίτ αθλητές. Σύμφωνα με σχετική μελέτη σε πρώην ελίτ αθλητές γυναικείου φύλου βρέθηκε μια πολλή μεγάλη αύξηση στην παρουσία οστεοφύτων γύρω από την άρθρωση του ισχίου σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επίσης, η ίδια έρευνα ανέφερε ότι το ποσοστό σχηματισμού οστεοφύτων γύρω από το ισχίο σε τενίστες δεν ήταν διπλάσιο σε σύγκριση με τους δρομείς.
Γόνατο
Ορισμένες έρευνες έχουν εξετάσει την επιδημιολογία των τραυματισμών στο γόνατο σε τενίστες. Σύμφωνα με μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη αποδείχτηκε ότι από τους τραυματισμούς στο γόνατο που σχετίζονται με το τένις, το 11% είχε να κάνει με τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Η ίδια έρευνα αναφέρει ότι οι τραυματισμοί στον πλευρικό πλάγιο σύνδεσμο και στον έσω μηνίσκο ήταν πιο συχνοί στους τενίστες σε σχέση με άλλα αθλήματα. Λόγω του υψηλού ποσοστού των τραυματισμών στον πρόσθιο χιαστό σε πολλά αθλήματα έχει διεξαχθεί έρευνα με σκοπό να εντοπιστούν οι παράγοντες κινδύνου και να αναπτυχθούν προγράμματα πρόληψης για τον εν λόγω τραυματισμό. Επίσης, αυξημένος κίνδυνος οστεοαρθρίτιδας του γόνατος έχει βρεθεί σε αθλητές σε πολλά διαφορετικά αθλήματα. Γιατροί και ερευνητές έχουν προειδοποιήσει ότι η δραστηριότητα υψηλού επιπέδου οδηγεί σε κατ’ επανάληψη καταπόνηση το γόνατο, το οποίο σταδιακά υπόκειται σε εκφυλιστικές αλλαγές. Η σωματική δραστηριότητα σε ένα μέτριο επίπεδο δεν αυξάνει τον κίνδυνο αρθρίτιδας και μπορεί ακόμη και να τον μειώσει.
«Πόδι του τένις»
Το σύνδρομο αναφέρεται στην έσω κεφαλή του γαστροκνημίου μυός. Το 16% των περιπτώσεων από μαθητές που μελετήθηκαν με προβλήματα στο γαστροκνήμιο, αποδείχτηκε ότι οφείλονταν σε δραστηριότητες σχετικές με το τένις.
Πλάτη
Μεταξύ των ενεργών αθλητών έχει αναφερθεί ότι ο πόνος στην πλάτη είναι έως και 85%, ενώ το 29% υπέφερε από χρόνιο πόνο. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι το 50% των ελίτ παικτών τένις υπέφερε από πόνους στην πλάτη σε διάρκεια μιας εβδομάδας, με το 20% των ατόμων αυτών να αναφέρουν σοβαρό πόνο. Μερικοί ερευνητές έχουν υποθέσει ότι η επαναλαμβανόμενη εκτέλεση των κινήσεων στο τένις μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμούς στην πλάτη. Εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει σημαντικά υψηλότερες δυνάμεις στην πλάτη από την εκτέλεση «topspin» που οδηγεί δυνητικά σε κίνδυνο τραυματισμού. Η διδασκαλία του «topspin» από νεαρή ηλικία θέτει τον αθλητή σε αυξημένο κίνδυνο για πόνο ή/και βλάβη στην πλάτη. Αυτή η πρώιμη εισαγωγή του «topspin» σερβίς μπορεί να σχετίζεται με την ανάπτυξη σπονδυλόλυσης ή/και σπονδυλολίσθησης σε ελίτ παίκτες τένις. Με δεδομένη την κοινή καταγγελία του πόνου στην πλάτη σε τενίστες, μελέτες έχουν αναλάβει να καθορίσουν τις βλάβες στην πλάτη μέσα από τις ακτινογραφίες ενώ σε ένα μεγάλο ποσοστό διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν. Αν και η παθολογία στις δομές της πλάτης είναι γνωστό ότι υπάρχει σε παίκτες τένις, η πιο κοινή αιτιολογία του πόνου στην πλάτη σχετίζεται με την οσφυϊκή μοίρα. Τέλος, έχει εξαχθεί το συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον πόνο μεταξύ των παικτών τένις και των παικτών πινγκ-πονγκ.
Κατάγματα κόπωσης
Σύμφωνα με μελέτη βρέθηκε ότι το σκαφοειδές οστούν του ταρσού είναι το πιο συχνό που επηρεάζεται, ενώ ακολουθεί το μετατάρσιο και η κνήμη. Οι αθλητές κάτω των 18 ετών είναι πιο επιρρεπείς σε σύγκριση με τους ενήλικες. Στα άνω άκρα, μια άλλη μελέτη αναφέρει μια σειρά περιστατικών μετακάρπιων καταγμάτων στρες σε υψηλό επίπεδο παικτών, ενώ σημειώνεται ότι όλα τα κατάγματα κόπωσης βρίσκονται στο δεύτερο μετακάρπιο. Λιγότερο συχνές περιοχές καταγμάτων κόπωσης σε τενίστες που έχουν αναφερθεί στη βιβλιογραφία ήταν στο ισχίο, στο βραχιόνιο, στο ιερό οστούν, στην επιγονατίδα, στην ωλένη και στο περιφερικό άκρο της κερκίδας.
Ειδικοί παράγοντες κινδύνου/Η ηλικία και το φύλο
Η επίδραση της ηλικίας σχετικά με τους τραυματισμούς μελετήθηκε και δεν υπήρξε συσχέτιση για τους παίκτες τένις σε μια ποικιλία επιπέδων και δεξιοτήτων. Κατά την εξέταση των ερευνών, αναφέρονται διαφορές στο ποσοστό των τραυματισμών μεταξύ ανδρών και γυναικών στο τένις, χωρίς αυτό βέβαια να είναι απολύτως σαφές από τη βιβλιογραφία.
Διάρκεια του παιχνιδιού
Η τρέχουσα βιβλιογραφία δείχνει ότι η μεγάλη διάρκεια του παιχνιδιού συσχετίζεται θετικά με ένα αυξημένο ποσοστό τραυματισμών. Σύμφωνα με έρευνα διαπιστώθηκε μια συνολική αύξηση στο ποσοστό τραυματισμών για όσους συμμετείχαν στο τένις περισσότερο από 3 ώρες ανά εβδομάδα. Έχει εξεταστεί επίσης η σχέση μεταξύ της μεγάλης διάρκειας του παιχνιδιού με την πλευρική επικονδυλίτιδα και βρέθηκε πως ο μέσος όρος συμμετοχής για ερασιτέχνες τενίστες που είχαν συμπτώματα του συνδρόμου ήταν 8 ώρες την εβδομάδα, ενώ όσοι δεν είχαν πόνο στον αγκώνα έπαιζαν κατά μέσο όρο 5,5 ώρες την εβδομάδα.
Επίπεδο ικανότητας
Οι λιγότερο έμπειροι παίκτες αναγκάζονται σε μεγαλύτερες καταπονήσεις και ως εκ τούτου αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού. Το επίπεδο ικανότητας σχετικά με το μέγεθος της δόνησης στον καρπό κατά την εκτέλεση της τεχνικής backhand παίζει σημαντικό ρόλο. Οι συγγραφείς έχουν διαπιστώσει ότι οι λιγότερο έμπειροι υποβάλλονται σε υψηλότερα φορτία κραδασμών στον αγκώνα και στον καρπό κατά την εκτέλεση της τεχνικής. Αν και οι επαγγελματίες τενίστες έχουν βελτιώσει την τεχνική και θεωρητικά έχουν μειωμένο κίνδυνο τραυματισμού, η αύξηση της διάρκειας του παιχνιδιού σε σχέση με τη μη επαγγελματική ενασχόληση μπορεί να ευθύνεται για την ομοιότητα στα ποσοστά τραυματισμών μεταξύ των δύο ομάδων.
Θέση λαβής ρακέτας
Διαφορετικές θέσεις στη λαβή της ρακέτας μπορεί να επηρεάσουν τα συνολικά μηχανικά φορτία που μεταδίδονται στο άνω άκρο. Ανάλογα με τον τρόπο πιασίματος οι επιδράσεις των δυνάμεων που αναπτύσσονται από τις κινήσεις επιφέρουν αντίστοιχα προβλήματα και τραυματισμούς.
Ιδιότητες ρακέτας
Τα μηχανικά χαρακτηριστικά της ρακέτας έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τα φορτία των κραδασμών που μεταδίδονται στο χέρι κατά τη διάρκεια της κίνησης. Το μεγαλύτερο μέγεθος της κεφαλής της ρακέτας και η υψηλότερη συχνότητα συντονισμού βρέθηκε ότι μπορούν να μειώσουν τις επιβαρύνσεις στο βραχίονα.
Τερέν
Μια σειρά από μελέτες έχει εξετάσει τη σχέση μεταξύ του τερέν και των τραυματισμών σε τενίστες. Όπως αποδείχτηκε ο κίνδυνος τραυματισμού είναι μειωμένος όταν το δάπεδο είναι από πηλό σε σχέση με το σκληρό δάπεδο και το δάπεδο με γρασίδι.
Μελλοντικές κατευθύνσεις
Είναι σαφές από την επισκόπηση της βιβλιογραφίας ότι χρειάζεται περαιτέρω μελέτη σχετικά με την επιδημιολογία των τραυματισμών στο τένις. Οι περισσότερες δημοσιευμένες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε υψηλού επιπέδου και ελίτ παίκτες τένις. Στο μέλλον, πρόσθετες μελέτες για επαγγελματικό/ολυμπιακό επίπεδο θα παρείχαν μια καλύτερη εικόνα και γνώσεις σχετικά με τους τραυματισμούς που παρουσιάζουν αυτοί οι παίκτες.
Σύνοψη
Το άρθρο αναφέρθηκε στη συνολική επίπτωση των τραυματισμών σε παίκτες του τένις, καθώς και στα ποσοστά που εμφανίζονται στις περισσότερες παθολογίες. Οι γενικές τάσεις που προκύπτουν είναι ότι οι οξείς τραυματισμοί είναι πιο συχνοί στο κάτω άκρο, ενώ οι τραυματισμοί λόγω χρόνιας και υπερβολικής χρήσης είναι πιο συχνοί στο άνω άκρο και τον κορμό. Επιπλέον, δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας, του φύλου και του επιπέδου των δεξιοτήτων σε ποσοστό τραυματισμών σε τενίστες. Ωστόσο, η μεγάλη διάρκεια του παιχνιδιού σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο τραυματισμού. Τέλος, η επίδραση του τερέν, η θέση λαβής της ρακέτας και οι ιδιότητές της είναι παράγοντες που σχετίζονται με το ποσοστό τραυματισμών σε παίκτες τένις.
Αρθρογραφία: Epidemiology of musculoskeletal injury in the tennis player.