Ο Νίκος Ξυλούρης γεννήθηκε το 1936 στα Ανώγεια της Κρήτης από μουσική οικογένεια με κυρίως ρίζες στην παράδοση του τόπου με πολλούς λυράρηδες. Από την οικογένειά του είναι γνωστοί ακόμα και σήμερα τα αδέρφια του, Γιάννης Ξυλούρης (Ψαρογιάννης) και ο Αντώνης Ξυλούρης (Ο Ψαραντώνης).

Ο Ξυλούρης, τα παιδικά του χρόνια, τα έζησε μέσα στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ήταν μάρτυρας στα πέντε του χρόνια στο ολοκαύτωμα και το ξεριζωμό του χωριού του από τους Γερμανούς. Μαθητής έως την τρίτη δημοτικού, αφού τα γράμματα δεν του άρεσαν, προτιμούσε να βόσκει πρόβατα και γίδες στα βουνά της Κρήτης. Στα δέκα του περίπου χρόνια απέκτησε την πρώτη του λύρα.

Μετά την παιδική του ηλικία, στα δεκαεφτά του έφυγε από το σπίτι του και μετακόμισε στο Ηράκλειο Κρήτης. Όμως τα πράγματα δεν ήταν όπως τα περίμενε ή τα φαντάζονταν. Ο Νίκος Ξυλούρης πέρασε δύσκολα εφηβικά χρόνια δεν ήταν τίποτα εύκολο γι’ αυτόν. Έπρεπε να υπερβάλει ώστε να καταφέρει να επιβιώσει αλλά και να κάνει αυτό που είχε ως όνειρο.

Τα πρώτα βήματα στη μουσική, η Ουρανία και οι συνεργασίες

Το 1958 ήταν μια χρονιά ορόσημο γι’ αυτόν. Επέλεξε για σύντροφό του την Ουρανία Μελαμπιανάκη, κόρη αριστοκρατικής οικογένειας. Κάθε βράδυ, για ένα περίπου χρόνο, τις έκανε καντάδα κάτω από το παράθυρό της. Όμως η ταξική τους διαφορά τον ανάγκασε να την κλέψει και να παντρευτούν το επόμενο πρωί.

Ήταν μαζί έως το τέλος του. Απέκτησαν δυο παιδιά, τον Γιώργη και την Ρηνιώ. Επίσης, την ίδια χρονιά έκανε και τα πρώτα βήματα στην δισκογραφία. Ο Νίκος Ξυλούρης έχει ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός στην Κρήτη μέσα από τα γλέντια και τα πανηγύρια που διοργανώνουν οι κρητικοί. Έτσι το Νοέμβριο του 1958 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με τίτλο “Μια μαυροφόρα που περνά”.

Τα χρόνια που ακολούθησαν είχαν μια θετική έκβαση, καθώς το ταλέντο του, ως λυράρης και τραγουδιστής, ήταν πλέον γνωστό στο ευρύτερο κοινό, αλλά και σε όλους όσους βρίσκονταν πίσω από την μουσική, όπως ο διευθυντής της δισκογραφικής εταιρίας “Columbia”, με τον οποίο έγιναν και κουμπάροι. Εδώ να σημειώσουμε και τη συνεργασία με τον Γιάννη Μαρκόπουλο με δύο δίσκους τους “Χρονικό” και “Ριζίτικα”.

Σύμβολο Αντίστασης κατά της Διδακτορίας

Ο Νίκος Ξυλούρης, όπως και άλλοι τέτοιου είδους καλλιτέχνες, έγινε η φωνή σύμβολο της αντίστασης κατά της διδακτορίας της μαύρης επταετίας. Μαζί με τους φοιτητές στην πρώτη γραμμή, ενισχύοντας τους με την φωνή του, με το ήθος του, αλλά και με την παρουσία του, ήταν από τις ελάχιστες επίσημες παρουσίες στο πολυτεχνείο και αυτό φάνηκε από τις φωτογραφίες σε διάφορες εφημερίδες αργότερα.

Τα τραγούδια του, σημαία, “Αγρίμια και Αγριμάκια μου”, “Ποτέ θα κάνει ξαστεριά” κ.α. Ακόμα μια μεγάλη συνεργασία ήταν αυτή με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο στο θέατρο “Αθήναιον” το 1973, σε κάτι το πολύ όμορφο και διαφορετικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής.

Η μάχη με τον καρκίνο και το τέλος του Ψαρονίκου

Στις 8 Φεβρουαρίου το 1980, μετά από μια μεγάλη μάχη με τον καρκίνο, πολλές εγχειρίσεις και ταξίδια στο εξωτερικό, χάνει την μάχη στο νοσοκομείο Πειραιώς, σε ηλικία 44 χρονών. Την επόμενη μέρα χιλιάδες φίλοι του, επώνυμοι και ανώνυμοι, τον αποχαιρετούν τραγουδώντας “Έβαλε ο Θεός σημάδι παλικάρι στα Σφακιά και ο πατέρας του στον Άδη άκουσε μια τουφεκιά”.

Η κληρονομιά που μας άφησε ο Νίκος Ξυλούρης μεγάλη, μια από τις μεγαλύτερες και σπουδαίες φωνές ενός παλικαριού με καθαρή ματιά. Η κληρονομιά του δεν ήταν μόνο τα τραγούδια του, αλλά η γενικότερη παρουσία του σε ταραγμένα χρόνια για την Ελλάδα.

Κάποια από τα τραγούδια που αγαπήσαμε και σιγοτραγουδάμε ακόμα. “Αγρίμια και Αγριμάκια μου”, “Τούτες τις μέρες”, “Έβαλε ο Θεός σημάδι”, “Φίλοι και αδέρφια” κ.α

Λίγα λόγια για την δισκογραφία του

Η δισκογραφία του Νίκου Ξυλούρη. Από το 1958 έως και το 1978  Νίκος Ξυλούρης κυκλοφόρησε 29 δίσκους. Η αρχή έγινε με τον δίσκο “Μια μαυροφόρα που περνά” το 1958 και ο τελευταίος δίσκος εν ζωή το 1978 με τίτλο “14 χρυσές επιτυχίες”. Κάποιους από τους καλύτερους, που ίσως θα πρέπει να έχετε στην δισκοθήκη σας, χωρίς να αδικήσουμε τους υπόλοιπους είναι:

• “Ανυφάντου” (1969).
• “Ο Ψαρονίκος” (1970).
• “Ριζίτικα” (1971).
• “Ο Ξυλούρης τραγουδά για την Κρήτη” (1973).
• “Ο Ερωτόκριτος” (1976).
• “Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι” (1977) κ.α.

Μετά το θάνατό του και μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει ακόμα 12 δίσκοι του μέχρι τη δημοσίευση αυτού του αφιερώματος. Κάποιοι που πρωταγωνίστησαν:

• “Νίκος Ξυλούρης” (1982).
• “Η συναυλία στο Ηρώδειο 1976” (1990).
• “Το χρονικό του Νίκου Ξυλούρη” (1996).
• “Ήταν μια φορά” (2005) κ.α.

Ο Νίκος Ξυλούρης, “Ψαρονίκος”, δεν μπορεί παρά να μένει αναλλοίωτος στη μνήμη όλων όσων αγαπούν την Ελληνική μουσική και την Ελληνική παράδοση. Ήρθε στη ζωή στις 7 Ιουλίου του 1936 και απεβίωσε στις 8 Φεβρουαρίου του 1980.

Βίντεο – Αφιέρωμα Νίκος Ξυλούρης

Σημείωση: Το άρθρο, αφιέρωμα για τον Νίκο Ξυλούρη, θα ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την εισροή πληροφοριών και ειδήσεων από όσο το δυνατόν αξιόπιστων πηγών που θα αφορούν το συγκεκριμένο καλλιτέχνη!!! Παρακάτω αναγράφονται οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το αφιέρωμα.