Οπαδική βία ονομάζουμε μια μορφή βίας που χρησιμοποιεί τα αθλήματα ως πρόσχημα. Βασικός πυρήνας είναι συνήθως το ποδόσφαιρο, ένα άθλημα που απαιτεί ομαδική δουλειά. Το ερώτημα που εγείρεται, λοιπόν, είναι: Για ποιο λόγο οι οπαδοί είναι τόσο παθιασμένοι όταν το ίδιο το άθλημα δεν προάγει την βία; Για να βρούμε την απάντηση στην συγκεκριμένη ερώτηση πρέπει να καταλάβουμε τον θύτη.

Στο μυαλό του θύτη

Τα τελευταία χρόνια έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες που αποδεικνύουν πως η βίαιη συμπεριφορά ξεκινάει από την παιδική ηλικία ενός ανθρώπου. Τα πρωταρχικά ερεθίσματα ενός παιδιού είναι και αυτά που διαμορφώνουν την προσωπικότητά του. Τα παιδιά τείνουν να υιοθετούν τις συνήθειες των γονιών τους, οι οποίες τους ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή. Έτσι, βρίσκουν καταφύγιο στη βία, με αφορμή το πάθος που έχουν για ένα άθλημα.

Εκτός από τον ίδιο τον θύτη, το εχθρικό κλίμα ανάμεσα σε δύο ομάδες συμβάλλει έμμεσα σε περισσότερα περιστατικά οπαδικής βίας. Ακόμη ένας λόγος που οι οπαδοί προβαίνουν σε βίαιη συμπεριφορά είναι η εκδίκηση. Μέσα από τις συγκρούσεις προσπαθούν να υποβάλλουν με τον δικό τους τρόπο την δικαιοσύνη. Βέβαια, με τον όρο “οπαδική βία”, δεν εννοούμε μόνο τις βίαιες συμπεριφορές ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, αλλά και τις υλικές καταστροφές που προκαλούν. Το αίσθημα της ήττας δημιουργεί συναισθήματα θυμού στους οπαδούς και για αυτό τον λόγο προκαλούν χάος, καταστρέφοντας ιδιωτική και δημόσια ιδιοκτησία.

Τα θύματα που συγκλόνισαν την Ελλάδα

Το πρώτο περιστατικό οπαδικής βίας στην Ελλάδα καταγράφηκε το 1983 με την δολοφονία του Αριστείδη Δημητριάδη, γνωστό ως Άρη. Ο νεαρός ποδηλάτης, που ήταν μόλις 18 χρονών, βρισκόταν στην περιοχή της Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη όταν συνέβη το μοιραίο περιστατικό. Το νέο αυτό παιδί έχασε τη ζωή του από ξυλοδαρμό αφού έκανε ένα αστείο με τους φίλους του για τον ποδοσφαιρικό αγώνα Παναθηναϊκός – Άρης.

Οι γιατροί προσπαθούσαν για έξι μέρες να τον κρατήσουν στη ζωή, αλλά δυστυχώς άφησε την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο στις 9 Σεπτεμβρίου 1983. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Άρης Δημητριάδης θα ζούσε ακόμα, αν δεν τον είχαν ακούσει τρία άτομα να σχολιάζει το αποτέλεσμα του αγώνα με τους φίλους του.

Η βία, όμως, δεν σταμάτησε εκεί. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν περισσότερα περιστατικά οπαδικής βίας, με αποτέλεσμα να χάνουν τη ζωή τους πολλοί συνάνθρωποί μας. Κάποιοι από αυτούς είναι ο Γιώργος Καρνέζης, τον οποίο μαχαίρωσαν, και ο Μιχάλης Φιλόπουλος. Η περίπτωση του Μιχάλη, ο οποίος ήταν τότε 22 ετών, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση πανελλαδικώς. Είναι ευρέως γνωστό πως τα προκαθορισμένα ραντεβού συμπλοκής είναι αρκετά συνηθισμένα σε αυτούς τους χώρους.

Ο Μιχάλης, μαζί με άλλους οπαδούς του Παναθηναϊκού, κανόνισαν ραντεβού συμπλοκής με οπαδούς του Ολυμπιακού. Η μοιραία αυτή μάχη έλαβε χώρα στις 29 Μαρτίου 2007, κατά την διάρκεια ενός γυναικείου αγώνα βόλεϊ. Όπως υπολόγισαν οι οπαδοί του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού, εκείνη τη μέρα δεν θα υπήρχε τόση αστυνομική επίβλεψη, καθώς επρόκειτο για γυναικείο αγώνα. Ο Μιχάλης, λοιπόν, μαχαιρώθηκε από οπαδούς του Ολυμπιακού, οι οποίοι στη συνέχεια τον έδερναν. Κυκλοφόρησε σχετικό βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο έφτασε μέχρι και σε τηλεοπτικούς σταθμούς.

Ένα από τα πιο πρόσφατα περιστατικά, το οποίο κινητοποίησε μαζικές ομάδες ανθρώπων για το θέμα της οπαδικής βίας, είναι αυτό του Άλκη Καμπανού. Μια οργανωμένη ομάδα οπαδών του ΠΑΟΚ επιτέθηκε στον Άλκη και τους φίλους του, το Φεβρουαρίου του 2022 στη περιοχή της Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη.

Όπως έδειξε η έρευνα της αστυνομίας, παρ’όλο που οι οπαδοί του ΠΑΟΚ είχαν προμελετημένο σχέδιο επίθεσης, δεν στόχευαν συγκεκριμένα τη παρέα του Άλκη. Η επίθεση τελείωσε με τη δολοφονία του Άλκη και τους δύο φίλους του να έχουν υποστεί σοβαρά τραύματα. Η απόφαση του δικαστηρίου για τους 7 κατηγορούμενος ήταν αυτή της ισόβιας κάθειρξης, χωρίς αναγνώριση ελαφρυντικών, ενώ οι άλλοι 5 καταδικάστηκαν σε πολλά χρόνια κάθειρξης.

Η αποτυχία του νομικού συστήματος

Δυστυχώς, δεν βρήκαν όλα τα θύματα την ίδια δικαιοσύνη με τον Άλκη. Ήταν 10 Απριλίου 1991, στο πλαίσιο ενός αγώνα μπάσκετ, όταν 4 φίλοι δέχτηκαν επίθεση στο αυτοκίνητο. Έκαναν το μοιραίο λάθος να βγάλουν από το παράθυρο ένα κασκόλ με τα χρώματα της ομάδας τους, όταν ένα αυτοκίνητο σταμάτησε δίπλα τους και τους πέταξε μολότοφ. Ο οδηγός και ο συνοδηγός κατάφεραν να βγουν έξω από το αυτοκίνητο εγκαίρως, σε αντίθεση με τον Ευθύμιο Λιάγκα και τον Κώστα Ντόλια που βρήκαν ένα τραγικό θάνατο.

Οι αρχικές καταθέσεις άλλαξαν, με αποτέλεσμα το συμβάν να μετατραπεί από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο σε δυστύχημα με φωτοβολίδες. Η τραγωδία συνεχίστηκε όταν η μητέρα του Κώστα Ντόλια έδωσε τέλος στη ζωή της τρεις μήνες μετά το συμβάν. Οπότε, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τα αόρατα θύματα της οπαδικής βίας. Αυτά δεν είναι άλλα από τις οικογένειες των ατόμων που έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα περιστατικά.

Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου η δικαιοσύνη έρχεται πολύ αργά. Η υπόθεση του Κώστα Κατσούλη είναι μια από αυτές. Τον Σεπτέμβριο του 2014, τουλάχιστον 10 οπαδοί του Ηροδότου επιτέθηκαν στον Κώστα, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα στο Ηράκλειο. Μέχρι και την τελευταία στιγμή προσπαθούσε να σώσει γυναίκες και παιδιά που ήταν στις κερκίδες. Η δίκη έμεινε ανοιχτή για περισσότερα από 7 χρόνια, κατά την οποία προσπάθησαν να αποδώσουν το θάνατο του Κώστα σε παθολογικά αίτια. Βέβαια, κανένα από τα προαναφερθέντα περιστατικά δεν θα είχε συμβεί αν υπήρχε πιο γρήγορη ανταπόκριση από την αστυνομία.

Το φαινόμενο στην Ευρώπη και πιθανές λύσεις

Η οπαδική βία δεν αναγνωρίζει γεωγραφικά όρια και συνάμα είναι ένα φαινόμενο που κυμαίνεται σε παγκόσμια κλίμακα. Στην Ευρώπη, συγκεκριμένα, παρατηρείται μια μεγάλη ποικιλία βίαιων περιστατικών. Με αφετηρία την Αγγλία, όπου κατά την περίοδο 1970-1980, η οπαδική βία έφτασε στη κορύφωσή της, με περίπου 40 δολοφονίες κάθε χρόνο. Στα πλαίσια της Ευρώπης, η Ιταλία και η Γερμανία κατέχουν τον τίτλο των πιο επικίνδυνων χωρών ως προς το ζήτημα της οπαδικής βίας. Ακολουθεί το Βέλγιο και η Ολλανδία.

Η επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος δεν θα είναι τόσο εύκολη, καθώς η πηγή της οπαδικής βίας μας πάει πίσω ολόκληρες δεκαετίες. Σίγουρα, η αυστηροποίηση των νόμων και η εκάστοτε εφαρμογή τους μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική ως ένα σημείο. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, το πρόβλημα ξεκινάει από την παιδική ηλικία του θύτη. Ίσως η επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά μικρής ηλικίας να φέρει καλύτερα αποτελέσματα. Έτσι, θα αποτρέψουμε την νέα γενιά από τον βίαιο προσανατολισμό που ακολούθησε η δική μας.